Nowe przepisy związane z ochroną sygnalistów.

Nowa ustawa z 14 czerwca 2024 roku o ochronie sygnalistów (Dz.U. poz. 928) zobowiązuje przedsiębiorców do tworzenia transparentnego środowiska pracy, w którym zatrudnieni u niego pracownicy bez obaw przed konsekwencjami, będą mogli zgłaszać nieprawidłowości, jakimi są naruszenia prawa.

Ustawa definiuje je jako „działania lub zaniechania niezgodne z przepisami lub mające na celu ich obejście”. Oznacza to tyle, iż mogą być to zarówno zachowania, które bezpośrednio naruszają przepisy prawa, a także działania zmierzające do obejścia przepisów.

Taki obowiązek będzie spoczywał na przedsiębiorcach, którzy zatrudniają nie mniej niż 50 pracowników, bez względu na to, jaką mają oni zawartą umowę z pracodawcą. Taki próg nie dotyczy jednak tych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska. Na nich bowiem spoczywa obowiązek wprowadzenia takiej ochrony, bez względu na ilość zatrudnionych u nich pracowników. Za to firmy, w których pracuje mniej niż 50 osób, mogą je wprowadzić wedle swego uznania.

Ustawa wskazuje na nowe procedury wewnętrzne, które mają obowiązywać w firmach. Ma być to realizowane poprzez wyznaczenie w przedsiębiorstwie osoby, która odpowiedzialna będzie za przyjmowanie oraz weryfikację zgłoszeń pracowników.

Funkcję taką  może pełnić osoba, która zajmuje w firmie stanowisko umożliwiające jej zgłaszanie naruszeń bezpośrednio osobom zarządzającym, np. dyrektor ds. zgodności z przepisami lub dyrektor ds. zasobów ludzkich albo pracownik, który zajmuje się kwestiami prawnymi. 

Firma ma także obowiązek zapewnienia anonimowego kanału, za którego pomocą mają być zgłaszane skargi. Może być to w formie papierowej lub też elektronicznej.

Termin wprowadzenia w przedsiębiorstwach procedur ochrony sygnalistów został wyznaczony na 25 września br. O obowiązujących w danej firmie procedurach pracodawca będzie musiał poinformować pracowników np. w formie wywieszenia ich na tablicy ogłoszeń, a nowych pracowników będzie musiał informować podczas przyjęcia do pracy.

Przedsiębiorcy będą także musieli prowadzić rejestr zgłoszeń, w którym znajdą się nie tylko informacje od sygnalistów, lecz także opis podjętych działań. Rejestr ten musi być tajny. Przepisy nie określają wymagań jaka ma być jego forma, a więc może ona być zarówno papierowa, jak i elektroniczna.

Jeżeli chodzi o zakres danych, jakie mają znaleźć się w takim rejestrze to przepisy ustawy wymieniają m.in.:

• dane osobowe sygnalisty oraz osoby, której dotyczy zgłoszenie, niezbędne do identyfikacji tych osób,
• przedmiot naruszenia prawa,
• informacja o podjętych działaniach następczych (o tym niżej) czy
• data zakończenia sprawy.

W ustawie określone zostały także sankcje, z którymi będą musieli liczyć się przedsiębiorcy jeżeli:

• uniemożliwią lub istotnie utrudnią dokonanie zgłoszenia,
• ujawnią tożsamość osoby zgłaszającej naruszenie czy pomagającej w jego dokonaniu lub powiązanej z sygnalistą,
• nie ustanowią procedury ochrony sygnalistów.

Sygnalista posiadał będzie także możliwość uzyskania odszkodowania za działania wymierzone przeciwko niemu przez pracodawcę. Jego wysokość nie będzie mogła być niższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Będzie on mógł otrzymać również zadośćuczynienie w odpowiednio ustalonej kwocie.